Κοινότητα - Πύλη - Περιοδικό Φοιτητών Πανεπιστημίου Αιγαίου -- Πρωτοβουλία MyAegean

της Μαρίνας Πολλάτου,
εφημερίδα "ΕΜΠΡΟΣ"

Σε διαρθρωτικό ζήτημα της τοπικής οικονομίας υπάρχει κίνδυνος να μετεξελιχθεί η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, αν δεν υπάρξουν τρόποι με τους οποίους θα διασφαλιστεί η μακροημέρευση του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η σύνδεση του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος με την οικονομία της Λέσβου, αλλά και των υπόλοιπων νησιών που φιλοξενούν Σχολές του ή θα φιλοξενήσουν, όπως η Λήμνος, είναι αυτονόητη, αφού ό,τι θα επηρεάσει τις προοπτικές του Πανεπιστημίου, θα έχει επιπτώσεις και στις νησιωτικές κοινωνίες που σε μεγάλο βαθμό στηρίζονται πλέον, 22 χρόνια μετά την ίδρυσή του, σε αυτό. Υπό αυτό το πρίσμα είναι σαφές πως τα θέματα αιχμής για το περιφερειακό Πανεπιστήμιο Αιγαίου και την ανάπτυξή του, θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ενδιαφέροντος της τοπικής μας κοινωνίας.

Η κοινή πορεία του τόπου με το Πανεπιστήμιο είναι πια δεδομένη, κι είναι θετικό το γεγονός ότι η Πρυτανική Αρχή θέλησε χθες, ενόψει της συζήτησης περί αναθεώρησης του άρθρου 16, δημοσιοποιώντας τις αγωνίες, τις προβλέψεις, τους φόβους, αλλά και τα σχέδιά της για το αύριο του Πανεπιστημίου, να μοιραστεί με την τοπική κοινωνία τον προβληματισμό της για το εγγύς μέλλον. Παράλληλα, όμως, θέλησε να μεταφέρει και την αισιοδοξία της πως υπάρχουν περιθώρια, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, να μην «ερημώσει» από φοιτητές το ίδρυμα και τα νησιά, όσο κι αν οι «σειρήνες» της ιδιωτικής παιδείας ηχούν μοιράζοντας τίτλους.
«Η φυγή προς τα εμπρός» ή αλλιώς η ισχυροποίηση του ακαδημαϊκού κύρους του Πανεπιστημίου, είναι σύμφωνα με τον Πρύτανη η μοναδική δικλείδα ασφαλείας για την αποτροπή της υποβάθμισής του, όπως κι όλων των δημόσιων περιφερειακών πανεπιστημίων σε περίπτωση που ανοίξει ο δρόμος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Και σε αυτή την κατεύθυνση ήδη το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει επεξεργαστεί και θα προχωρήσει συγκεκριμένες δράσεις, όπως η συνεργασία του με το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο της Κρήτης ή η δημιουργία διεθνών ινστιτούτων σπουδών.
Στόχος, οι φοιτητές να διαλέγουν «σπουδές» στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ακόμη κι αν με μικρότερο κόστος μπορούν να αποκτήσουν το πολυπόθητο «χαρτί», μόλις ένα χιλιόμετρο απ' το σπίτι τους.

Περίοδος προβληματισμού
Ο Πρύτανης καθηγητής Ανδρέας Τρούμπης, από κοινού με τον Αντιπρύτανη Κώστα Ζώρα, παραχώρησαν χθες συνέντευξη Τύπου, στην οποία και αναλύθηκε η θέση της Πρυτανικής Αρχής για τις προωθούμενες αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Ο κ. Τρούμπης ανέφερε καταρχήν πως η απόφαση για τη χθεσινή αναστολή της λειτουργίας, διοικητικής και εκπαιδευτικής του Πανεπιστημίου, λήφθηκε απ' το Πρυτανικό Συμβούλιο, ενώ η απόφαση για τη στάση του ιδρύματος σε ό,τι αφορά συνολικά το θέμα του υπό αναθεώρηση άρθρου 16, θα εκφραστεί με απόφαση της Συγκλήτου, που θα συνεδριάσει στο τέλος του Ιανουαρίου.
Η Πρυτανική Αρχή δηλώνει κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16, καταθέτοντας συνοδευτικά έναν ολόκληρο προβληματισμό για το τι θα συμβεί όταν αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο που σήμερα διέπει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αντί σλόγκαν λοιπόν και συνθημάτων, ο Πρύτανης αναφέρθηκε στις τέσσερις κατευθυντήριες γραμμές - στοιχεία που συνθέτουν τον όλο προβληματισμό του για το θέμα.
Η πρώτη διάσταση που παρουσίασε αφορούσε στην αυτοκριτική του ίδιου του Πανεπιστημίου για τις επιχειρούμενες αλλαγές. Στο σημείο αυτό επισήμανε πως η όλη διαδικασία ξεκίνησε εκτός Πανεπιστημίων από άλλους φορείς που διατύπωσαν προτάσεις, όταν κατά την άποψή του τα Πανεπιστήμια θα έπρεπε να έχουν τον πρώτο λόγο. «Μάλλον τα Πανεπιστήμια δεν υπήρξαν όσο έπρεπε ενεργά», είπε ο κ. Τρούμπης, για να περάσει λίγο αργότερα στο δεύτερο στοιχείο του προβληματισμού του, που αφορά στην επικείμενη έκδοση απόφασης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Ελεύθερα Κέντρα Σπουδών στη χώρα μας.
«Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ο νόμος-πλαίσιο για την ανώτατη παιδεία, αλλά και η αναθεώρηση του άρθρου 16 εμφανίζονται με τρόπο πρωθύστερο της ανάγκης στήριξης του δημόσιου Πανεπιστημίου» είπε στη συνέχεια ο Πρύτανης, καταθέτοντας έτσι το επόμενο στοιχείο του προβληματισμού του που έγκειται στο ερώτημα «πώς φτάσαμε σε αυτές τις συγκυρίες χωρίς προηγουμένως, έμπρακτα, να έχει υποστηριχθεί το δημόσιο Πανεπιστήμιο;».
Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα που δείχνει ότι τα ελληνικά Πανεπιστήμια είναι ριζικά αντίθετα σε βελτιώσεις του ρόλου και της λειτουργίας του, αποτέλεσε και την τέταρτη παράμετρο που έθιξε ο κ. Τρούμπης, για να περάσει στη συνέχεια στην ανάπτυξη της θέσης του, ανασκευάζοντας κάποιους μύθους.

Μύθευμα.
Η Σύγκλητος εδώ και δύο χρόνια, όπως ανέφερε, έλαβε μια δραστική απόφαση με την οποία κάλεσε την Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, στην οποία και μετέχει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, να κάνει αξιολόγηση του νησιωτικού μας ιδρύματος. Η αξιολόγηση έγινε, τα συμπεράσματά της έχουν ανακοινωθεί και μάλιστα παραμένουν αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου. Αυτή καθαυτή η αξιολόγηση δείχνει ότι το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ήθελε και θέλει να βελτιωθεί, οπότε σύμφωνα με τον κ. Τρούμπη «η περιρρέουσα ατμόσφαιρα περισσότερο είναι μύθευμα, παρά πραγματικότητα για μας.».
Απ' την ίδια όμως αξιολόγηση της «ποιότητας» του Πανεπιστημίου Αιγαίου προκύπτουν και εννιά συστάσεις-προτάσεις για την ανάπτυξη του ιδρύματος, με κυριότερη κατά τον κ. Τρούμπη την τελική σύσταση, η οποία αφορά στην ανάγκη το Πανεπιστήμιο να αποκτήσει αυτονομία. Η σύσταση αυτή δεν αφορά στους φορείς του ιδρύματος αλλά στην εποπτεύουσα αρχή, το Υπουργείο Παιδείας, που σε ό,τι αφορά την οικονομική αλλά και τη διοικητική αυτονομία του ιδρύματος, κυριαρχείται απ' το σφιχτό εναγκαλισμό της κυβέρνησης. «Εκεί έγκειται το πρόβλημα και ο προβληματισμός μας. Απέδειξα ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα δεν είναι μια συντηρητική συντεχνία που δεν αποδέχεται τις αλλαγές. Απέδειξα όμως πως και η αξιολόγηση δεν πρέπει να γίνεται μόνο για το Πανεπιστήμιο, αλλά και για τους φορείς που το ελέγχουν. Πώς το δημόσιο Πανεπιστήμιο με αυτές τις συνθήκες θα μπορέσει να απαντήσει στις σύγχρονες εκπαιδευτικές προκλήσεις που θα βρει μπροστά του, πώς θα αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό, όταν δεν μπορεί αυτόνομα να αποφασίσει για την ίδια τη λειτουργία του;», αναρωτήθηκε ο Πρύτανης για να προσθέσει ότι «υπό την έννοια αυτή θεωρώ πως η αναθεώρηση του άρθρου 16, θέτει το δημόσιο Πανεπιστήμιο σε μια διαφορετική κατάσταση, την οποία και με δεδομένη τη χαλαρή συζήτηση που έχει προηγηθεί, δεν μπορούμε και να προβλέψουμε».

Κίνδυνοι
Σε πρακτικού περιεχομένου αναφορές πέρασε στη συνέχεια ο κ. Τρούμπης, προϊδεάζοντας για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. «Εμείς, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, μένει έκθετο σε μια σειρά κινδύνων που κατά κύριο λόγο άπτονται των οικονομικών κοστών που αναλαμβάνει η κάθε οικογένεια, η οποία θέλει να σπουδάσει το παιδί της». Παρότι, όπως επισήμανε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει μια εδραιωμένη πολιτική μείωσης του κόστους ζωής των φοιτητών του (σίτιση, στέγαση), το κόστος για το φοιτητή που θα έρθει, για παράδειγμα, απ' την Κυψέλη να μείνει στη Μυτιλήνη, υπάρχει. Εάν λοιπόν με χαμηλότερο κόστος και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου απ' το σπίτι του ο φοιτητής βρει τρόπο να πάρει ένα χαρτί, γιατί να έρθει στη Μυτιλήνη;
Κατά τον κ. Τρούμπη, το διακύβευμα είναι το επίπεδο σπουδών και αυτό αποτελεί και το συγκριτικό πλεονέκτημα, το οποίο θα πρέπει να προβάλει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Για να μπορέσει όμως να ανταποκριθεί στις προκλήσεις θα πρέπει να εξασφαλιστεί η στήριξη του δημόσιου χαρακτήρα του με ουσιαστικές χρηματοδοτήσεις, διοικητική αυτονομία και διαρκή αξιολόγηση. «Πρέπει να δείξουμε τι θέλουμε να κάνουμε, να αποδείξουμε ότι μπορούμε να το κάνουμε και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να μας εμπιστευτούν», είπε ο κ. Τρούμπης για να κλείσει ζητώντας απ' την κυβέρνηση «λύστε μας τα χέρια».

Μποξέρ πισθάγκωνα δεμένος.
Η πρόταση του Πρύτανη, ώστε «να μη μείνει το Πανεπιστήμιο ένας μποξέρ με δεμένα τα χέρια πισθάγκωνα πίσω», είναι η υιοθέτηση μιας στρατηγικής επιλογής «φυγής προς τα εμπρός». Συντεταγμένων, δηλαδή, βημάτων που θα καταστήσουν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου «ορατό» όχι μόνο στην ελληνική περιφέρεια, αλλά στην ευρύτερη περιοχή. Για το σκοπό αυτόν ήδη υπάρχουν επεξεργασμένα κείμενα εργασίας για τη δημιουργία διεθνών ινστιτούτων σπουδών, ενώ έχει προετοιμαστεί και σύμφωνο συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο της Κρήτης, προκειμένου από κοινού τα τρία ιδρύματα να διαμορφώσουν το Αιγαίο ως χώρο γνώσης και έρευνας.
«Δεν τολμώ να πιστέψω ότι δεν θα μας δώσουν την αυτονομία που ζητάμε», κατέληξε ο κ. Τρούμπης τονίζοντας πως επιστρατεύοντας όλα τα μέσα που διαθέτει το Πανεπιστήμιο -και οικονομικά εννοείται όπως ο Ειδικός λογαριασμός Έρευνας αλλά και η Εταιρεία διαχείρισης της περιουσίας- θα δώσει τη μάχη για τη «φυγή προς τα εμπρός». «Με ολοκληρωμένες προτάσεις και επιχειρήματα θα αντισταθούμε και θα παλέψουμε για το αύριο του Πανεπιστημίου Αιγαίου», είπε ο Πρύτανης μαρτυρώντας την πίστη του πως μπορεί η μάχη να στεφθεί από νίκη, που στην προκειμένη περίπτωση ονομάζεται «Πανεπιστήμιο Αιγαίου με ακαδημαϊκό κύρος».

Απόφαση των Πανεπιστημιακών Καθηγητών
«Όχι στην αλόγιστη ιδιωτικοποίηση της παιδείας»

Συντονισμό με το κοινωνικό μέτωπο που έχει δημιουργηθεί και όλες τις ανάλογες πρωτοβουλίες και κινήσεις σε όλη την Ελλάδα, ώστε να εκφραστεί ένα παλλαϊκό ρεύμα εναντίωσης στην κατάργηση του ¶ρθρου 16 και στην αλόγιστη ιδιωτικοποίηση της Παιδείας, αποφάσισαν προχθές καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, από όλα τα Τμήματα της Μυτιλήνης, οι οποίοι συμμετείχαν και στις χθεσινές κινητοποιήσεις.

Μετά από τη συζήτηση που πραγματοποίησαν αποφάσισαν, ότι: «Η πρόταση αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος δεν συνεισφέρει στην ποιοτική αναβάθμιση της Παιδείας και του επιπέδου σπουδών, δεν θα επιλύσει κανένα από τα σημερινά κρίσιμα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τριτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας, ενώ αντίθετα θα υπονομεύσει τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν όλων των Ελλήνων πολιτών. Ειδικότερα, μάλιστα, η αναθεώρηση του άρθρου 16, χωρίς να καθορίζει δεσμευτικό πλαίσιο λειτουργίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανεξέλεγκτη εμπορευματοποίηση και την περαιτέρω απορρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της νομιμοποίησης της "παθογένειας" των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών και των Πανεπιστημιακών παραρτημάτων στην Ελλάδα.».
Σε σχέση με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, οι καθηγητές θεωρούν πως η αναθεώρηση του άρθρου 16 «θίγει ιδιαίτερα τις προοπτικές ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και γενικότερα των Περιφερειακών Πανεπιστημίων (σε κοινωνικοοικονομικά ευαίσθητες περιοχές) της χώρας μας, τα οποία ήδη δοκιμάζονται από ελλιπή χρηματοδότηση υποδομών και θέσεων διδακτικού προσωπικού».

Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ΕΜΠΡΟΣ" του Ν.Λέσβου, φύλλο 11ης Ιανουαρίου 2007. Η πηγή του κειμένου και η άδεια αναδημοσίευσής του είναι προσφορά της συντάκτριας.
Το άρθρο είναι διαθέσιμο και στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας emprosnet.gr