Κοινότητα - Πύλη - Περιοδικό Φοιτητών Πανεπιστημίου Αιγαίου -- Πρωτοβουλία MyAegean

Εκπόνηση εργασίας: Βροχαρίδου Ανατολή, Σιακαβέλλα Ελένη, Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ευθυμίου Ηλίας
Με τις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, η φυσική πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία των ανθρώπων, καθώς και η επικοινωνία που εξασφαλίζεται με τα κλασσικά μέσα, επεκτείνονται σε ένα ευρύτερο φάσμα χωρικής εμβέλειας αλλά και τεχνικών δυνατοτήτων. Στην παρούσα εργασία έγινε μια προσπάθεια διερεύνησης του τρόπου χρήσης της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή από τους φοιτητές και τις  φοιτήτριες στο Πανεπιστημιακό Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

1. Εισαγωγή

Με τις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, η φυσική πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία των ανθρώπων, καθώς και η επικοινωνία που εξασφαλίζεται με τα κλασσικά μέσα, επεκτείνονται σε ένα ευρύτερο φάσμα χωρικής εμβέλειας αλλά και τεχνικών δυνατοτήτων. Η διαδικτυακή επικοινωνία είναι η επικοινωνία που διευκολύνεται διαμέσου της τεχνολογίας της πληροφορικής, και ορίζεται ως «συγχρονική και ασύγχρονη επικοινωνία ανάμεσα στον πομπό/ούς και τον δέκτη/ες. Η επέκταση αυτής της επικοινωνίας συνήθως ονομάζεται «επικοινωνία μέσω υπολογιστή» [Computer Mediated Communication ή CMC].  Οι πιο γνωστές εφαρμογές της  σύγχρονης CMC είναι τα δωμάτια συζητήσεων[chat rooms],  οι εφαρμογές άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων IM [instant messaging], τα διαδικτυακά παιχνίδια[online interactive games] και άλλα διαδικτυακά περιβάλλοντα  στα οποία δύο ή περισσότερα άτομα επικοινωνούν σε πραγματικό χρόνο. Η ασύγχρονη επικοινωνία περιλαμβάνει την ανταλλαγή μηνυμάτων σε μεγαλύτερη περίοδο χρόνου, όπου δεν είναι απαραίτητο να είναι οι συμμετέχοντες παρόντες την ίδια στιγμή, προϋποθέτει λιγότερο συγχρονισμό από τους συμμετέχοντες και μοιάζει περισσότερο με την ανταλλαγή επιστολών παρά με την επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο. Παραδείγματα ασύγχρονης επικοινωνίας αποτελούν οι υπηρεσίες  ηλεκτρονικού ταχυδρομείου[e-mail], οι ομάδες συζήτησης[newsgroups](όπου κάποιος μπορεί να διαβάσει και να στείλει μηνύματα γύρω από ένα θέμα), οι διάφορες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης [Social Network Sites- blogs] κ.ά (Caplan, 2003).

Σύμφωνα με την Herring(1994) τα δύο φύλα διαθέτουν διαφορετικό στυλ επικοινωνίας και διαφορετικούς ηθικούς κανόνες  γεγονός που επιδρά στον τρόπο που τα δύο φύλα αλληλοδρούν στον κυβερνοχώρο και στην  επιλογή της εφαρμογής της επικοινωνίας που τους φαίνεται πιο κατάλληλη. Επιπροσθέτως, οι Hiltz και Johnson (1990) διαπίστωσαν στην έρευνά τους  ότι οι γυναίκες «βλέπουν» την CMC πιο θετικά από ότι οι άνδρες. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο ότι οι γυναίκες έχουν την ευκαιρία «να πουν ότι θέλουν» χωρίς να διακόπτονται. Ο Goldberg (1968) υποστηρίζει ότι οι άνδρες στην πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία [FtF] συνηθίζουν να χρησιμοποιούν στρατηγικές, οι οποίες χαρακτηρίζονται από επιθετικό και αποφασιστικό λόγο, σε αντίθεση με τις γυναίκες οι οποίες προτιμούν μη επιθετικές στρατηγικές (Adrianson, 2001).

Στην παρούσα εργασία έγινε μια προσπάθεια διερεύνησης του τρόπου χρήσης της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή από τους φοιτητές και τις  φοιτήτριες στο Πανεπιστημιακό Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου.  Ο λόγος που επιλέχθηκαν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες ως δείγμα είναι γιατί σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία αποτελούν την πληθυσμιακή ομάδα που ασχολείται περισσότερο με την επικοινωνία μέσω υπολογιστή (Παρατηρητήριο της Κοινωνίας  της Πληροφορίας, 2004; Pew Internet, 2002a).

2. Σκοπός της έρευνας

Λαμβάνοντας υπόψη τις αναφορές της διεθνούς και της ελάχιστης ελληνικής βιβλιογραφίας  στις έμφυλες διαστάσεις της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή στους φοιτητές και τις φοιτήτριες διατυπώθηκαν τα παρακάτω  ερευνητικά ερωτήματα, που αφορούν τη διερεύνηση των έμφυλων διαφοροποιήσεων ανάμεσα στους φοιτητές και τις φοιτήτριες σε σχέση με:

• Τη συχνότητα και τη διάρκεια της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή και τις αιτίες παράγοντες που τις επηρεάζουν.
• Τις  εφαρμογές της σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας που προτιμούν οι φοιτητές/τριες(ηλεκτρονικό ταχυδρομείο [e-mail], δωμάτια συζητήσεων[chat-rooms], εφαρμογές άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων [instant messaging] και τηλεδιάσκεψη [video-conference],ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης [blogs]) και τις αιτίες-παράγοντες που οδηγούν στην προτίμησή τους.
• Τα άτομα που επικοινωνούν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες
• Την επίδραση  που έχει η χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή στην κοινωνική και ακαδημαϊκή τους ζωή των φοιτητών/τριών.

Η παρούσα έρευνα έρχεται να καλύψει ένα κενό που υπάρχει στη χώρα μας σχετικά με τις έμφυλες διαστάσεις της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες.

3. Δείγμα

Δείγμα:  10 πρωτοετείς φοιτητές και 10 πρωτοετείς φοιτήτριες του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Χίο.

Μ.Ο. Ηλικίας: 18 - 19 έτη

Η επιλογή του δείγματος έγινε με δύο κριτήρια: το φύλο και την εμπειρία σε σχέση με την χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή. Το δείγμα θεωρήθηκε κατάλληλο διότι οι φοιτητές/τριες αποτελούν την κατηγορία πληθυσμού που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με το Internet. Επιπλέον, οι φοιτητές/τριες αποτελούν ένα καλό δείγμα  για έρευνα που αφορά την επικοινωνία μέσω Internet για τους παρακάτω λόγους:

• Έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο Internet μέσω Πανεπιστημίου.
• Το πρόγραμμα τους, τους προσφέρει αρκετό ελεύθερο χρόνο.
• Η απόσταση από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον δημιουργεί πιο έντονες ανάγκες επικοινωνίας.
• Καθώς βρίσκονται στο δεύτερο εξάμηνο σπουδών έχουν εξοικειωθεί με το σύστημα Υπολογιστών του Πανεπιστημίου.

4. Εργαλείο συλλογής δεδομένων

• Ποιοτική μέθοδος έρευνας
• Ημι-δομημένη συνέντευξη

5. Αποτελέσματα

1. Η χρήση της επικοινωνίας είναι καθημερινή και για τα δύο φύλα, υπάρχει διαφορά μόνο σε σχέση με τη διάρκεια της επικοινωνίας, καθώς οι φοιτητές τη χρησιμοποιούν για περισσότερο χρόνο από τις φοιτήτριες. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στην προηγούμενη μεγαλύτερη εμπειρία των φοιτητών σε σχέση με την επικοινωνία μέσω υπολογιστή.
   
   
2. Όσον αφορά τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Από τις διαφορές που βρέθηκαν, η μία αφορά τη μεγαλύτερη προτίμηση του e-mail  από τις φοιτήτριες. Οι φοιτήτριες φάνηκαν πιο θετικά διακείμενες απέναντι στην εφαρμογή θεωρώντας το ένα φτηνό και καλό μέσο επικοινωνίας. Παρόλα αυτά συμφωνούν με τους φοιτητές στο ότι η συγκεκριμένη εφαρμογή επικοινωνίας στερείται «αμεσότητας».
   
   
3. Τα δωμάτια συζητήσεων [chatrooms] δεν προτιμώνται από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, καθώς τα θεωρούν ως μία εφαρμογή που είναι «απρόσωπη» και δεν παρέχει ουσιαστική επικοινωνία. Παρόλο που οι περισσότεροι φοιτητές και φοιτήτριες δήλωσαν πως η ανωνυμία τους βοηθάει να εκφραστούν πιο ελεύθερα, στην πράξη φαίνεται πως υπάρχουν ενδοιασμοί σε σχέση με την προτίμηση εφαρμογών που επιτρέπουν την πλήρη ανωνυμία.
   
   
4. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης [ social network sites], είναι εφαρμογές που τις επιλέγουν τόσο οι φοιτητές όσο και οι φοιτήτριες. Παρατηρείται μεγαλύτερη συμμετοχή στην ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης Hi-5. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι οι γυναίκες προτιμούν ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης  προσωπικού περιεχομένου ίσως γιατί όπως υποστηρίζουν οι Zoonen και Wyatt (2007) η διατήρηση ενός προσωπικού blog (Lifelog) μοιάζει πολύ με τη γραφή σε προσωπικό ημερολόγιο δραστηριότητα καθαρά γυναικεία γι'αυτό και υπάρχει και μεγάλη συμμετοχή από τις γυναίκες  ενώ οι φοιτητές δείχνουν την προτίμησή τους και σε άλλες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπου μπορούν να έχουν ευρύτερη ενημέρωση.
   
   
5. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι η αγαπημένη εφαρμογή των φοιτητών και των φοιτητριών είναι το MSN, το λογισμικό περιβάλλον του οποίου επιτρέπει την άμεση και γρήγορη επαφή και μοιάζει περισσότερο με την πρόσωπο με πρόσωπο [FtF] επικοινωνία.
   
   
6. Όσον αφορά τα άτομα με τα οποία επικοινωνούν οι φοιτητές δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους φοιτητές και τις φοιτήτριες. Τόσο οι φοιτητές όσο και οι φοιτήτριες χρησιμοποιούν την επικοινωνία μέσω υπολογιστή περισσότερο για να μιλούν με παλιούς φίλους και συμφοιτητές και λιγότερο με τους γονείς τους και με άλλα άτομα και ένα μικρό ποσοστό με τους καθηγητές/τριες τους.
   
   
7. Δεν υπάρχουν διαφορές στην επίδραση που έχει η επικοινωνία μέσω υπολογιστή στους φοιτητές και τις φοιτήτριες. Τόσο οι φοιτητές όσο και οι φοιτήτριες δηλώνουν πως η επικοινωνία μέσω υπολογιστή τους βοήθησε κατά την προσαρμογή τους στο καινούργιο φοιτητικό περιβάλλον.
    
   

5. Χρήση επικοινωνίας μέσω υπολογιστή και επίδραση στην κοινωνική και ακαδημαϊκή ζωή των φοιτητών/τριών.

1. Η χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες φαίνεται να  επηρεάζει τόσο θετικά όσο και αρνητικά την ακαδημαϊκή και κοινωνική τους ζωή. Κάποιοι από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες υποστηρίζουν πως η επικοινωνία μέσω υπολογιστή έχει παίξει θετικό ρόλο στην ακαδημαϊκή τους ζωή,  γιατί μπορούν να έχουν πληροφορίες από τους συμφοιτητές τους σχετικά με θέματα που αφορούν τις σπουδές τους.
   
   
2. Τόσο οι φοιτητές όσο και οι φοιτήτριες δήλωσαν πως η επικοινωνία μέσω υπολογιστή τους βοήθησε πολύ κατά την προσαρμογή τους στο καινούργιο περιβάλλον, γιατί τους πρόσφερε τη δυνατότητα συχνής επικοινωνίας με τους φίλους τους σε μεγαλύτερη συχνότητα και  με τους γονείς τους.
   
   
3. Οι περισσότεροι φοιτητές /τριες δήλωσαν πως πολλές φορές χρησιμοποιούν την επικοινωνία μέσω υπολογιστή περισσότερο χρόνο από αυτό που είχαν υπολογίσει. Όπως δήλωσαν ορισμένοι από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, όταν «παρασύρονται» σε παρατεταμένη χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή χάνουν χρόνο από το διάβασμά τους και αμελούν να βγουν με φίλους τους, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η κοινωνική τους ζωή.
   
   
4. Δύο φοιτήτριες και ένας φοιτητής δήλωσαν πως νιώθουν καμιά φορά ενοχές για τον χρόνο που αναλώνουν στην επικοινωνία μέσω υπολογιστή. Τόσο οι φοιτητές όσο και οι φοιτήτριες δήλωσαν πως δεν νιώθουν κόπωση από την ενασχόλησή τους με την επικοινωνία μέσω υπολογιστή.
   
   
5. Οι περισσότεροι από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, όταν βρίσκονται σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση χρησιμοποιούν την επικοινωνία μέσω υπολογιστή για να μιλήσουν με φίλους τους και να τους συμβουλευτούν.
   
   

7. Συμπεράσματα

Από την παρούσα έρευνα προκύπτει ότι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα αφορούν τη  μεγαλύτερη διάρκεια χρήσης της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή από τους φοιτητές, τη μεγαλύτερη χρήση του e-mail  από τις φοιτήτριες και τη μεγαλύτερη συμμετοχή των φοιτητών σε περισσότερες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης από όπου μπορούν να ενημερώνονται για διάφορα θέματα που τους ενδιαφέρουν. Η σημαντικότερη διαφορά που παρουσιάζουν τα δύο φύλα σε σχέση με την επικοινωνία μέσω υπολογιστή είναι η μεγαλύτερη συμμετοχή των φοιτητών σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ποικίλου περιεχομένου. Η συμμετοχή τους αυτή  δίνει την δυνατότητα στους φοιτητές να ενημερώνονται για περισσότερα θέματα ενώ η συμμετοχή των φοιτητριών περιορίζεται σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης προσωπικού περιεχομένου.

Η παρούσα έρευνα όμως αποτελεί μια «νανοέρευνα» καθώς διεξήχθη  σε ένα Τμήμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το δείγμα που συμμετείχε στην έρευνα είναι μικρό (είκοσι φοιτητές και φοιτήτριες). Η έρευνα μας έρχεται να καλύψει ένα κενό που υπάρχει στη χώρα σχετικά με τις έμφυλες διαστάσεις  της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή στο φοιτητικό πληθυσμό. Χρειάζονται περαιτέρω έρευνες σε  περισσότερα Πανεπιστημιακά Τμήματα με τη συμμετοχή μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών, έτσι ώστε να διερευνηθούν οι έμφυλες διαφοροποιήσεις που αφορούν την χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή σε φοιτητές και φοιτήτριες. σπουδών  και την επίδραση που έχει στην κοινωνική και ακαδημαϊκή ζωή τους.

Επιπλέον πληροφορίες και επισημάνσεις

Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Π.Μ.Σ. «Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της πληροφορίας». Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού.  Υπεύθυνος καθηγητής κ. Ευθυμίου Ηλίας.

1. Βροχαρίδου Ανατολή (Απόφοιτος Σχολής Νηπιαγωγών Θεσσαλονίκης, Αγγλικής Φιλολογίας /ΑΠΘ, Μετεκπαίδευσης στο Διδασκαλείο «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή», νυν μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Π.Μ.Σ. «Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της πληροφορίας». Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού). 

2. Σιακαβέλλα Ελένη (ΑΤΕΙ Πάτρας Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, νυν μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Π.Μ.Σ. «Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της πληροφορίας». Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού).