Γράφει η Γεωργία-Αννα Μπιτζανάκη:
Το είδος του πολιτιστικού τουρισμού, αποτελεί μια προοπτική βιώσιμη ως προς το περιβάλλον, την κοινωνία, και την οικονομία. Κάτι τέτοιο ασφαλώς για να επιτευχθεί, χρειάζεται να επενδύσουν οι αρμόδιοι φορείς στην προετοιμασία, στην έρευνα, στην επικοινωνία, και κυρίως να επενδύσουν στη στενή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Η συμβολή του πολιτιστικού τουρισμού στην τοπική οικονομική ευημερία, είναι σημαντική, καθώς δημιουργούνται νέες ευκαιρίες απασχόλησης, αυξάνεται το εθνικό εισόδημα μιας χώρας, μιας και αξιοποιείται εντατικά το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό. Επίσης, ενθαρρύνεται η έναρξη σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αυθεντικών τοπικών προϊόντων. Με τον πολιτιστικό τουρισμό, ενισχύεται σε προσωπικό επίπεδο η συνεχής μάθηση των ντόπιων, ενώ σε συλλογικό, η κοινότητα των ντόπιων, εκτιμά, και ευαισθητοποιείται και τονώνεται ως προς την εθνική ταυτότητα. Εκτός από αυτά, τονώνονται οι τοπικές επενδύσεις, καθώς το κέρδος παραμένει στις επισκέψιμες περιοχές, και στα τοπικά καταναλωτικά αγαθά, (φαγητά, διαμονή, ψυχαγωγία, είδη λαϊκής τέχνης, χειροποίητα αναμνηστικά, κλπ.).
Με τους κατάλληλους χειρισμούς ο πολιτιστικός τουρισμός, μπορεί να οδηγήσει στην επιτάχυνση του αισθησιακού σχεδιασμού του εδάφους μιας περιοχής, ώστε να αναδομηθεί, και να προσφέρει όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα τόσο στους ντόπιους όσο και στους τουρίστες. Έτσι μεταδίδεται το μήνυμα της διατήρησης και της προστασίας των πολιτιστικών πόρων και αγαθών. Οι ντόπιοι έχουν θετική στάση απέναντι στον πολιτιστικό τουρισμό, καθώς τους παρέχει τα κίνητρα για φροντίδα και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους. Όσοι από αυτούς δε, απασχολούνται στον τουριστικό τομέα, βλέπουν θετικά τον πολιτιστικό τουρισμό.
Είναι ωστόσο αναπόφευκτο να μην βλέπουμε και την άλλη όψη του πολιτιστικού τουρισμού, δηλαδή τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρει κυρίως λόγω της μαζικής και ανεξέλεγκτης ροής σε χώρους πολιτισμού, όπως σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.
Βάσει στατιστικών εκτιμήσεων που δημοσιεύονται σε επίσημες αναφορές κατά καιρούς από αρμόδιους φορείς, ο πολιτιστικός τουρισμός παρουσιάζει ρυθμό ανάπτυξης 15% το χρόνο. Επίσης, το 37% των συνολικών διεθνών μετακινήσεων, εσωκλείει το πολιτιστικό στοιχείο. Από ακόμα πιο πρόσφατες έρευνες, έγινε γνωστό πως μια μεγάλη μερίδα Κινέζων και Ιαπώνων τουριστών, έχει πολιτιστικά κίνητρα για να επισκεφθεί ένα τόπο. Παρόμοια, οι Ευρωπαίοι τουρίστες, εκτός από ένα ετήσιο ταξίδι αναψυχής και διακοπών, προβαίνουν και σε δεύτερο με πολιτιστικά κίνητρα. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν την άρρηκτη σχέση τουριστικής ανάπτυξης ενός τόπου και διαχείρισης της πολιτιστικής του κληρονομιάς.
Οι καθʼ ύλην αρμόδιες για τον τουρισμό, υπηρεσίες, διαπιστώνουν στα πλαίσια της διαμόρφωσης εθνικών στρατηγικών για τον τουρισμό, πως ναι μεν κάθε επίσκεψη περιηγητών μεταφράζεται σε μια άμεση ισχυρή πηγή εσόδων, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι μεγαλύτερο το οικονομικό και κοινωνικό κόστος που μακροπρόθεσμα επωμίζονται οι περιοχές. Διαπιστώσεις επιστημόνων, επισημαίνουν προβληματικές καταστάσεις που δημιουργούνται με την επισκεψιμότητα, που με το πέρασμα του καιρού είναι δυνατόν η επίλυσή τους να λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Κάποια από αυτά αφορούν την καταστροφή των κατά τόπους οικοσυστημάτων, την αλλοίωση -έως και εξʼ ολοκλήρου-, των τουριστικών περιοχών, την αλλοίωση της αρχιτεκτονικής, κερδοσκοπία ιδιωτών, κ.α.
Μια ωφέλιμη προσέγγιση θα ήταν η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού να γίνεται παράλληλα με άλλες μορφές τουρισμού, διαφεύγοντας έτσι από την ολιστική προσέγγιση σε ό,τι αφορά την πολιτιστική κληρονομιά. Πιο συγκεκριμένα, άλλες μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, ο περιπατητικός τουρισμός, μπορούν πραγματικά να συνδυαστούν με το πολιτιστικό τουρισμό, εφʼ όσον συνυπάρξουν κοινά περιεχόμενα, όπως επισκέψεις τοπίων φυσικού κάλλους, ιστορικών μνημείων, ακόμα και αγροτικών οικισμών.
Η προβολή που έχει η διοργανώτρια πόλη ή χώρα κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης ενός πολιτιστικού γεγονότος, της παρέχει το συγκριτικό πλεονέκτημα του marketing, και προσελκύει σαν προορισμός τουρίστες υψηλών εισοδημάτων, εγχώριους αλλά και ξένους επενδυτές, προσωπικό με ειδικά ενδιαφέροντα για να απασχοληθούν στη βιομηχανία γνώσεων και υψηλής τεχνολογίας. Επιπλέον, επιτυγχάνεται η προώθηση νέων πόλων τουριστικής ανάπτυξης, με αποτέλεσμα την παραμονή των επισκεπτών και μετά το πέρας της διοργάνωσης και μακροπρόθεσμα την δημιουργία μιας μόνιμης πελατείας τουριστών. Επίσης δίνεται έμφαση στη βελτίωση των τουριστικών προϊόντων, υπηρεσιών, εγκαταστάσεων και υποδομών , βάσει των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. Η ύπαρξη κατάλληλων υποδομών λόγω μιας διοργάνωσης, εκτός του ότι την καθιστά επιτυχημένη, συντελεί στη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων για να διεκδικήσει το μέρος την ανάληψη και άλλων διοργανώσεων. Ωστόσο, το οικονομικό κόστος μεγάλων διοργανώσεων, ειδικά σε περιπτώσεις μικρών χωρών, αποβαίνει υψηλό και ίσως υπερβεί τις δυνατότητες της διοργανώτριας χώρας, ώστε ο κίνδυνος για μια αποτυχημένη διοργάνωση να ελλοχεύει.
Αποτυχημένες διοργανώσεις βέβαια μπορεί να οφείλονται σε κακή διαχείριση από τις αρμόδιες αρχές, σε ανεπάρκεια εγκαταστάσεων, στην αλλαγή πολιτικών αρχών, κ.α.. Μια αποτυχημένη διοργάνωση συνοδεύεται από επικρίσεις, απογοήτευση, πολιτικό κίνδυνο, και κυρίως οικονομική δυσπραγία, που μειώνουν το κύρος της πόλης ή χώρας υποδοχής.
Όσον αφορά τα έργα υποδομής, αποφέρουν ένα κοινωνικοοικονομικό όφελος, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την αξιοποίηση άμεσων ή έμμεσων χρηματοδοτήσεων η δημιουργία έργων υποδομής και η ολοκλήρωσή τους επιφέρουν μόνιμα αποτελέσματα στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για μια επόμενη επιτυχημένη διοργάνωση.
Είναι πιθανό μεγάλες διοργανώσεις, να έχουν διαβρωτικό χαρακτήρα στην τοπική κουλτούρα, και να οδηγήσουν στην απώλεια της αυθεντικότητας και της ταυτότητας της τοπικής κοινωνίας. Η παράλληλη ενίσχυση βιομηχανικού τύπου ψυχαγωγίας, και η διοργάνωση παγκοσμιοποιημένων events, πιθανόν να οδηγήσουν σε διοργανώσεις χωρίς ουσιαστικό νόημα για την τοπική κοινωνία, έχοντας ένα και κύριο στόχο, την προσέλευση επισκεπτών. Οι τοπικές κοινωνίες έχουν ανάγκη τη στόχευση σε μια αυθεντική πολιτιστική παραγωγή, της οποίας η συμβολή θα επηρεάζει μια μακροπρόθεσμη σταθερότητα στην τοπική οικονομία και στη διατήρηση της χαρακτηριστικής φυσιογνωμίας του τόπου. Επιπλέον στα πλαίσια της προσπάθειας ανάδειξης του αστικού περιβάλλοντος, είναι πιθανό να προκύψουν αλλαγές δημογραφικής, οικονομικής και κοινωνικής φύσης, με αποτέλεσμα να ενταθούν κοινωνικές δυσπραγίες. Στα πλαίσια μιας μεγάλης διοργάνωσης, επιβάλλεται μια επιταχυνόμενη διαδικασία προετοιμασίας, για να κατασκευαστούν μεγάλοι χώροι υποδοχής, να εκσυγχρονιστεί το δίκτυο μεταφορών, κι αυτό ίσως απαιτεί ακόμα και την κατεδάφιση κατοικιών, ή την μαζική εκτόπιση τοπικού πληθυσμού.
Μια πολιτιστική διοργάνωση εάν στοχεύει σε θετικό αντίκτυπο προς το περιβάλλον, οφείλει να αναπτύξει ένα ισόρροπο σχέδιο που θα επιδιώκει να διατηρηθούν τα φυσικά στοιχεία της περιοχής. Κάτι τέτοιο ίσως προϋποθέτει να δημιουργηθούν περισσότεροι χώροι πρασίνου, όπως πάρκα, πλατείες, να μειωθεί η ρύπανση από την χρήση των μεταφορικών μέσων, ίσως με τη δημιουργία ειδικών χώρων στάθμευσης, να εντατικοποιηθούν οι ενέργειες προς τη διατήρηση της καθαριότητας. Η ανακύκλωση και η προώθησή της συμβάλλουν θετικά προς μια τέτοια κατεύθυνση.
Παρά ταύτα, η επικινδυνότητα για περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής, υπάρχει, εάν δεν λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι από τους αρμόδιους φορείς για να μην υπάρχουν αντίθετα αποτελέσματα. Κάτι τέτοιο θα ενέτεινε τα προβλήματα παρά θα τα βελτίωνε, όπως για παράδειγμα, η καταπάτηση των ήδη υπαρχουσών χώρων φυσικού κάλλους, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας, τα επίπεδα θορύβων, η μη διασφάλιση καθαριότητας.
Επομένως, η βιωσιμότητα μιας περιοχής, θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο ως προς την μακροπρόθεσμη ανάπτυξή της, όταν πρόκειται να αναλάβει διοργανώσεις πολιτιστικών γεγονότων.
Το πρόγραμμα που συνδυάζει τα μέσα, τους φορείς, τους σκοπούς ώστε να επιτευχθεί η γνώση και η διάδοση κάθε πολιτιστικού φαινομένου, μιας κοινότητας σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να συστηματοποιηθεί. Αυτό είναι που αποκαλείται πολιτική πολιτιστικού τουρισμού. Για την χάραξη της πολιτικής αυτής, χρειάζονται οι διαδικασίες της ανάλυσης, της πρόβλεψης, της εκτέλεσης, της αξιολόγησης. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και της πολιτιστικής ταυτότητας ενός τόπου, η συμμετοχή τόσο στην αποκομιδή όσο και στη συγκομιδή πολιτιστικών καρπών, η ενίσχυση της καλλιτεχνικής και πνευματικής έκφρασης και δημιουργίας, αποτελούν στόχους που τίθενται στην χάραξη της πολιτικής πολιτιστικού τουρισμού. Ειδικότερα, η πολιτιστική πολιτική διανθίζεται σε επιμέρους κατευθύνσεις, που ναι μεν φέρουν τα βασικά χαρακτηριστικά εξʼ ορισμού της, αλλά διαφέρουν ως προς τους στόχους. Είναι πιθανόν είτε να συνυπάρχουν για να εξυπηρετηθούν όλοι οι προαναφερθέντες στόχοι, όπως είναι εξʼ ίσου πιθανό να εξυπηρετείται μόνον ο ένας. Μια κατεύθυνση για παράδειγμα είναι εκείνη της εθνικής πολιτικής πολιτιστικού τουρισμού, εννοείται η χάραξη τέτοιας πολιτιστικής πολιτικής, που αφορά μια χώρα, που συνυπάρχουν όλοι οι στόχοι. Στον αντίποδα βρίσκεται η εικαστική πολιτιστική πολιτική, όπου σʼ αυτήν για παράδειγμα κύριος και βασικός στόχος είναι η προώθηση και η ανάδειξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας, οπότε δίνεται λιγότερη σημασία στους υπόλοιπους στόχους.
Σε εθνικό επίπεδο, όσον αφορά την Ελλάδα, φορείς πολιτισμού οι οποίοι κατά συνέπεια ασκούν πολιτιστική πολιτική, είναι οι κρατικοί φορείς, Υπουργείο Πολιτισμού, Υπουργείο Εξωτερικών, κ.α., οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η Εκκλησία, καθώς και ιδιωτικοί φορείς, όπως πολιτιστικά Ιδρύματα Τραπεζών, πολιτιστικοί σύλλογοι και σωματεία. Το σύνολο των αρχαιοτήτων και μνημείων, υπάγεται ιδιοκτησιακά στο Δημόσιο, οπότε η εξαγωγή τους απαγορεύεται.
Όσον αφορά την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού, σε εθνικό επίπεδο, υπάρχουν περιπτώσεις που συναντά εμπόδια. Αυτό προκύπτει επειδή η τουριστική βιομηχανία διαχωρίζεται από την πολιτιστική βιομηχανία, και προκύπτουν δυσαρμονίες ανάμεσα στα τουριστικά και τα πολιτιστικά συμφέροντα. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η Ιρλανδία, και η Μ. Βρετανία, όπου αρμοδιότητες σε ό,τι αφορά τουρισμό και πολιτισμό, διαμοιράζονται σε οκτώ διαφορετικές αρχές, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Πολιτιστικά σωματεία και πολιτιστικές οργανώσεις είναι κατά της εμπορευματοποίησης, αντίθετα με μεγάλους πολιτιστικούς οργανισμούς. Έτσι η πολιτιστική πολιτική των συγκεκριμένων χωρών περιορίζεται στην ανάδειξη ιστορικών θερέτρων, και λιγότερο σε προβολή σύγχρονων μορφών τέχνης, κάτι που επιδιώκεται να αλλάξει.
Η κοινή γραμμή πλεύσης επιτυγχάνεται με τις εθνικές αρχές, να επιδιώκουν την συνεργασία πολιτιστικών και τουριστικών οργανισμών, ώστε να επιτευχθεί η παραγωγή ενιαίου πολιτιστικού προϊόντος.
Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, η πολιτιστική πολιτική, ήταν υπό τον κυβερνητικό έλεγχο. Με την προσεκτική έρευνα και μελέτη αγοράς σε ό,τι αφορά τα προσφερόμενά της πολιτιστικά προϊόντα, και επομένως ενός σωστού και ρεαλιστικού προγραμματισμού, η χώρα κατάφερε να υιοθετήσει μια πολιτιστική θεματολογία, συγκεκριμένους πολιτιστικούς μηχανισμούς, και σταθερότητα στους οικονομικούς της πόρους.
Στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχουν περισσότερα από τριακόσια μνημεία, που έχουν χαρακτηριστεί από την Unesco, ως μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι αναπόφευκτο να μην υπάρχει τεράστιο συμφέρον για την ΕΕ, να μην αναπτύξει και επενδύσει περισσότερο στον πολιτιστικό τουρισμό. Έτσι, σε διεθνές επίπεδο, χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτικής πολιτιστικού τουρισμού, αποτελεί η πρωτοβουλία της Unesco, το 1996 στο Παρίσι, που ενέταξε στο σχέδιο δράσης της, το ειδικό σεμινάριο: «Culture, Tourism, Development: Crucial Issues for the 21st Century». Η θεματολογία αφορούσε στην προστασία των μνημείων, με σκοπό τη συνεχή αξιοποίησή τους, τον εμπλουτισμό της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ενίσχυση της διαπολιτισμικής συνεννόησης και την συνειδητοποίηση των πολιτιστικών διαφορών των χωρών, την εξασφάλιση βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης για τις αναπτυσσόμενες χώρες, τη διατήρηση ηθών και εθίμων, και γενικότερα τον επιτυχή συνδυασμό πολιτιστικών και οικονομικών πλευρών του τουρισμού.
Πηγές εικόνων (επιμέλεια από ομάδα σύνταξης MyAegean): (catiamatos), (jeisblack), (valdemarasd), (My.Aegean.gr team), (hiteshchoudhary), (OttoNormalverbraucher) (jimmyteoh)
Αναφορά στον αρχικό δημιουργό - (Attribution) 
Διανομή του παράγωγου έργου με τους ίδιους όρους της αρχικής άδειας - (Share Alike) 
By 
