Γράφει ο Κώστας Σπυριδάκος, Κοινωνιολόγος
Όταν οι αδελφοί Λυμιέρ το 1894 ανακάλυπταν τον "κινηματογράφο", ίσως να αγνοούσαν τότε, πως χάριζαν στην ανθρωπότητα την ευκαιρία οι χιλιάδες τόνοι από χαρτιά με λέξεις γραμμένες από πένα να γίνουν εικόνες. Μερικές δεκαετίες μετά και συγκεκριμένα το 1927, ένα άλλο μέσο προβολής κινούμενης εικόνας έκανε την εμφάνιση του, η τηλεόραση.
Ο κινηματογράφος σέβεται τη συμβολικότητα του μη χώρου (ανυπαρξία καθημερινότητας), ενώ η τηλεόραση προσπαθεί να εξηγήσει λογικά και να φέρει στα μέτρα της, αυτόν τον λεγόμενο κόσμο. Αυτό όμως μπορεί να κριθεί παράλογο, γιατί ο χωροχρόνος έχει για μοναδικό λόγο ύπαρξης την ίδια την ανάδειξη της κινηματογραφικής ποιητικής (εσωτερικότητας).
Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν, ότι οι συνθήκες παρακολούθησης του κινηματογράφου διαφέρουν ουσιαστικά από τις συνθήκες παρακολούθησης στο σπίτι και την τηλεόραση, δεν διαφέρουν όμως από μια τελετή σε ένα θρησκευτικό ναό. «Ο ναός και ο κινηματογράφος δύο μεγάλα κτίρια, δημόσιοι χώροι, όπου στις εισόδους και των δύο υπάρχουν ανακοινώσεις για το τι επρόκειτο να παρακολουθήσει ο θεατής και ο πιστός αντίστοιχα. Φυσικά δομημένα και τα δύο, δημιουργούν μια αίσθηση ιερού χώρου. (…) Σκοτεινά, με ή χωρίς παράθυρα, κυρτούς τοίχους με κρυφούς φωτισμούς, έχοντας κουρτίνες για να αποκρύψουν την οθόνη και την ιερή τράπεζα αντίστοιχα, με παρόμοια σχεδιασμένες σειρές καθισμάτων, αποσκοπώντας στην έντονη προσοχή των θεατών – πιστών στη ταινία – λειτουργία».
Πρέπει να σημειωθεί, ότι στον κινηματογράφο παρακολουθούμε μιαν αφήγηση, που είναι πέραν του ελέγχου μας, σε ένα ονειρικό σκοτάδι, σε συντροφιά αγνώστων και επίσης κατά κανόνα με κάνα - δυο στενούς φίλους, έχοντας πληρώσει για το προνόμιο αυτό. Πολύ λίγο εκπλήσσει το γεγονός ότι στο πλαίσιο της πυρηνικής οικογένειας, με συντρόφους που μπορεί να μην επιλέγουν πάντα να είναι θεατές και με κανάλια που μπορούν εύκολα να αλλάξουν, η παρακολούθηση είναι συχνά πιο ανέμελη, καθώς πολλά τηλεοπτικά είδη είναι σχεδιασμένα για μια τέτοια ανέμελη παρακολούθηση.
Ανάμεσα στις λειτουργίες της τηλεόρασης, είναι η ενημέρωση και η ψυχαγωγία. Πρέπει όμως η τηλεόραση να αντανακλά την κοινωνία μέσα στην οποία ζει και υπάρχει, όχι να συμβαίνει το αντίθετο, η κοινωνία να αντανακλά, να διαμορφώνεται και να ζει στην τηλεόραση. Η λογική της κλειδαρότρυπας, των reality shows και των εκπομπών σε ρόλο ψυχαναλυτών να ξεδιπλώνουν την κοινωνία με τα προβλήματα της, τις συγκρούσεις της και τις καθημερινές σχέσεις χωρίς να καταφέρνουν να βελτιώνουν κάτι από αυτά, αλλά αντίθετα να τα αφήνουν γιατί έτσι τους συμφέρει περιμένοντας την επόμενη οικογενειακή διαμάχη, την επόμενη προσωπική "κατάθεση ψυχής", ανεβάζοντας τη τηλεθέαση εκεί που τη θέλουν οι χορηγοί.
Ίσως ο κινηματογράφος ως πιο μελετημένο μέσο και δίνοντας με κάθε προβολή εξετάσεις, να διοχετεύει σε εμάς τη πρώτη ύλη για θετικές και εύστοχες λαβές για σκέψη, βλέποντας έτσι το κινηματογράφο να αντανακλά την κοινωνία μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται.
Ο κινηματογράφος που αντανακλά με εμφατικότητα τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, τους προβληματισμούς, τα συναισθήματα -με ρεαλιστική εικόνα και ήχο- της εκάστοτε κοινωνίας σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μεταφέροντάς μας χωροχρονικά με αληθοφανή ψευδαίσθηση και δίνοντάς μας το δικαίωμα να σκεφτούμε μόνοι μας, αυτό που για τόσο καιρό σκέφτηκαν οι δημιουργοί της ταινίας πως ίσως εμείς σκεφτούμε, γιατί πάνω από όλα ο κινηματογράφος είναι σκεπτόμενο μέσο και όχι "πυροτέχνημα", δίνοντας ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες που το πρωί υπάρχουν και το βράδυ χάνονται. Η σχέση του θεατή με το κινηματογράφο είναι προσωπική. Ο θεατής ετοιμάζεται να βγει από το σπίτι του και από την κοινωνία των ζάπερ και θέτει εαυτόν στη διάθεση των συντελεστών της ταινίας σε μια ενδοσυλλογιστική λειτουργία που δεν διακόπτεται από διαφημίσεις, αν και αρχίζει με αυτές, περνώντας μηνύματα που το κοινό επεξεργάζεται και μετά την αποχώρηση του από την αίθουσα προβολής.
Εν κατακλείδι ο κινηματογράφος αποτελώντας ένα μέσο που φαινομενικά από το τελετουργικό του, απορρέει μια εξωστρέφεια, αποτελεί ωστόσο ένα εσωστρεφές μέσο, αφού φέρνει το θεατή απομονωμένο με την ταινία και τις σκέψεις του και έρχεται σε αντίθεση με τη τηλεόραση που φαινομενικά αποτελεί ένα εσωστρεφές μέσο. Είναι όμως εξωστρεφές, γιατί το άτομο στο σπίτι του με παρέα βιώνει την κοινωνική εξωστρέφεια σε ένα εσωστρεφές περιβάλλον.
Πηγές φωτογραφιών (προσαρμογές από Συντακτική Ομάδα MyAegean): (1), (2), (3)
Αναφορά στον αρχικό δημιουργό - (Attribution) 
Διανομή του παράγωγου έργου με τους ίδιους όρους της αρχικής άδειας - (Share Alike) 
By 
