Κοινότητα - Πύλη - Περιοδικό Φοιτητών Πανεπιστημίου Αιγαίου -- Πρωτοβουλία MyAegean

Γράφει ο Δημοσθένης Χριστόπουλος:

Δεν πρέπει να έχει υπάρξει σκηνή που να μου έχει προκαλέσει με τόσο μεγάλη ένταση το αίσθημα της κινηματογραφικής πληρότητας όσο το τελευταίο καρέ του «The Dark Knight»: αυτά τα τελευταία δευτερόλεπτα της ταινίας κατά τη διάρκεια των οποίων βλέπουμε τη μπέρτα του Μπάτμαν να ανεμίζει πάνω στη μηχανή του καθώς φεύγει κυνηγημένος από την πόλη του, την Γκόθαμ Σίτι αποτελούν το τέλειο επιστέγασμα αυτού του αριστουργήματος που έπεσε σαν κομήτης στα μυαλά μας πριν από μια δεκαετία ακριβώς και δεν έφυγε ποτέ από αυτά. Με θυμάμαι να βλέπω στο σινεμά αυτά τα τελευταία δευτερόλεπτα πριν πέσουν οι τίτλοι τέλους και να μην μπορώ να αποφασίσω αν λυπάμαι που αυτή η ταινία μόλις τελείωσε και δεν θα την ξαναδώ ποτέ με την έκπληξη της πρώτης φοράς ή αν γουστάρω φουλ ακριβώς επειδή μόλις είδα μια τόσο σημαντική ταινία την ώρα της «γέννησής» της.

Το «The Dark Knight» υπήρξε αυτονόητα η ταινία που καθόρισε για πάντα το είδος των superhero ταινιών και όχι μόνο, εκείνη που δεν θα μετακινηθεί ποτέ από την κορυφή καμίας αντίστοιχης λίστας όχι γιατί είναι δεδομένο πως θα παραμείνει για πάντα η καλύτερη του είδους της αλλά διότι είναι δεδομένο πως θα παραμείνει για πάντα η πιο σημαντική: ό,τι είναι ο «Νονός 2» για τις μαφιόζικες ταινίες είναι το «The Dark Knight» για τις superhero ταινίες. Το έπος του Κρίστοφερ Νόλαν, η επίδραση του οποίου το κάνει αυτονόητο peak για τις συγγενικές του δημιουργίες πριν από αυτό και απόλυτο μέτρο σύγκρισης για εκείνες που ακολούθησαν και θα ακολουθήσουν, δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί πως αδικείται με το να χαρακτηριστεί απλά μια superhero ταινία με δεδομένο πως χρησιμοποιεί τους βασικούς κανόνες του είδους μόνο ως αφετηρία και κατά τα άλλα είναι ένα πρότυπο crime drama με βαρβάτους κοινωνικούς σχολιασμούς και σεμιναριακό χτίσιμο και εξέλιξη χαρακτήρων. Πρόκειται, με λίγα λόγια, μάλλον για το πιο σημαντικό «σκεπτόμενο» blockbuster της δεκαετίας του – κάτι σαν το Seven για τα 90s ή το Blade Runner για τα 80s.

Με φανερές τις αναφορές στο θρυλικό «The Killing» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, του δασκάλου δηλαδή του Νόλαν, όντας ξεκάθαρο πως έχει μελετήσει το «Heat» του Μάικλ Μαν όσον αφορά το crime στοιχείο (η ληστεία της πρώτης σκηνής, ο τρόπος που το αστικό περιβάλλον «συμπρωταγωνιστεί» στα τεκταινόμενα και φυσικά η μέθοδος με την οποία δομείται το δίπολο των ανταγωνιστών είναι στοιχεία που το «Τhe Dark Knight» τα οφείλει απροκάλυπτα στην ταινία του Μάικλ Μαν), χτίζοντας έναν Τζόκερ που είναι λες και ξεπρόβαλε μέσα από τις σελίδες του «Οι Πράκτορες του Χάους» του Νόρμαν Σπίνραντ (όσοι γουστάρουν με τον Joker ας διαβάσουν άμεσα αυτό το βιβλίο αν δεν το έχουν κάνει) και με το «The Long Halloween», το καλύτερο graphic novel με πρωταγωνιστή τον Μπάτμαν, να τον επηρεάζει καθοριστικά όσον αφορά τη προσέγγιση του Διπρόσωπου, ο Βρετανός σκηνοθέτης παντρεύει με αριστουργηματικό τρόπο τις πιο αγαπημένες του δημιουργικές επιρροές και το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα αληθινό κομψοτέχνημα, μια ιστορική δημιουργία όχι μόνο για τις superhero ταινίες αλλά και για την ίδια την ποπ κουλτούρα συνολικά.

Από τη μια, ο Μπάτμαν: ένας σιωπηλός φρουρός, ένας ξάγρυπνος προστάτης, ένας Σκοτεινός Ιππότης. Ένας φιλελεύθερος αστός που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην περιφρούρηση της τάξης και της ασφάλειας. Και από την άλλη, ο Τζόκερ: ένας άνθρωπος χωρίς παρελθόν, μια διαταραγμένη ιδιοφυΐα, ένας «πράκτορας του χάους». Ένας μηδενιστής που θέλει να αποδείξει πως όλες οι αξίες είναι τεχνητές και υποκριτικές, πως ο κοινωνικός κανιβαλισμός είναι στη φύση κάθε ανθρώπου αρκεί να έρθει στα όρια του, πως η αρμονική κοινωνική συνύπαρξη είναι μια απάτη, πως μόνο το χάος είναι δίκαιο. Δυο άνθρωποι με ένα μεγάλο κοινό: την υποτίμηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας της πόλης τους με την οποία τόσο εμμονικά ασχολούνται. Αλλά και με μια (όχι και τόσο μεγάλη στο τέλος της ημέρας) διαφορά: είναι το κίνητρο του απόλυτου ελέγχου που κινητοποιεί τον Μπάτμαν και η συνθήκη του απόλυτου χάους που εξιτάρει τον Τζόκερ.

Ενώ ένας πόλεμος για την ψυχή της Γκόθαμ ξεκινάει ανάμεσα στον Μπάτμαν και τον Τζόκερ, ανάμεσά τους στέκει η τραγική φιγούρα του ιδεαλιστή εισαγγελέα Χάρβεϊ Ντεντ. Διχασμένος ανάμεσα στην νομιμότητα του Μπάτμαν και την κουλτούρα του χάους του Τζόκερ, ο Ντεντ, ο πιο τραγικός χαρακτήρας της ταινίας και οι αποφάσεις ευθύνης που καλείται να πάρει συμβολίζουν την ίδια την πόλη και την αναποφασιστικότητά της, την μπερδεμένη συνείδησή της.

«Πιστεύεις πως θα αφήσω τη μάχη για την ψυχή μιας ολόκληρης πόλης να κριθεί σε ένα αγώνα με μπουνιές εναντίον σου;», ρωτάει κάποια στιγμή ο Τζόκερ ρητορικά και πέρα για πέρα εύστοχα απευθυνόμενος στον αφελή και μονοδιάστατο Μπάτμαν, που σοκαρισμένος αντιλαμβάνεται πως δεν κερδίζονται όλοι οι αγώνες με το ξύλο, πως αυτή η περίπλοκη μάχη που δίνει με τον Τζόκερ δεν έχει να κάνει με τη δύναμη αλλά με την επιρροή. Και ακριβώς εκεί είναι που τελικά το Δίπολο του «Dark Knight» θα ηττηθεί: κανένας από τους δυο πόλους δεν θα πετύχει αυτή την πολυπόθητη επιρροή.

Η κοινωνία της Γκόθαμ θα επιβιώσει παρά την ήττα του Μπάτμαν από τον Τζόκερ αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα διαλέξει τον χαωτικό δρόμο του τελευταίου. Θα υπερβεί τα (απλοϊκά σε τελική ανάλυση) δίπολα, θα επιβιώσει μέσα από τις δικές της αντιθέσεις, θα επιβιώσει από εκεί που δεν το περιμένει. Τα καθωσπρέπει μέλη της κοινωνίας, έτοιμα να βάψουν τα χέρια τους με αίμα προκειμένου να ζήσουν, την κρίσιμη στιγμή θα φοβηθούν να το κάνουν, διότι είναι φλώροι και καλοβολεμένοι και δεν ξέρουν τι σημαίνει να αφαιρείς μια ζωή. Και οι εγκληματίες αυτή της πόλης, οι φυλακισμένοι και οι κατώτεροι, τα αγρίμια που οδεύουν προς τη θυσία και που σαν στυγνοί δολοφόνοι θα σκοτώσουν για να ζήσουν, την κρίσιμη στιγμή θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, θα πετάξουν έξω από το παράθυρο τον πυροκροτητή και ο Τζόκερ θα διαπιστώσει απογοητευμένος πως η έκρηξη που περίμενε δεν θα έρθει ποτέ.

Ηττημένος από τις διαθέσεις της κοινωνίας αλλά γεμάτος ηθική ικανοποίηση που καταφέρνει, έστω και σε μεμονωμένο επίπεδο, να «κλέψει» την ψυχή του Ντεντ, ο Τζόκερ του Χιθ Λέντζερ θα αποχωρήσει από το προσκήνιο δια παντός έχοντας πρώτα γράψει κινηματογραφική ιστορία. Και ο Μπάτμαν, έχοντας μόλις κατανοήσει πως η κοινωνία μπορεί να τα καταφέρει και χωρίς αυτόκλητους τιμωρούς σαν τον ίδιο, συντετριμμένος από το γεγονός ότι ο Χάρβεϊ Ντεντ, ο ιδεαλιστής εισαγγελέας, ο Λευκός Ιππότης της πόλης, ο φίλος του ο Χάρβεϊ, μετατράπηκε σε έναν διαβολικό villain, πως έπεσε τραγικό θύμα μιας κοινωνικής συνθήκης τόσο απρόβλεπτης που κανείς δεν μπορεί να μαντέψει και πόσο μάλλον να ελέγξει, θα ανέβει στη μηχανή του και θα χαθεί επ' αόριστον. Και όπως η εμβληματική του μπέρτα θα ανεμίζει ηττημένη στον αέρα ενώ εκείνος απομακρύνεται, η πληρότητα που θα δημιουργεί μέσα μας το «The Dark Knight», η πυκνότητα του περιεχομένου του, θα μας κάνoυν να νιώθουμε πως για να χωνευτεί αυτό το έπος που μόλις είδαμε θα πρέπει να το ξαναδούμε άπειρες φορές, να το «αναγνώσουμε» ξανά και ξανά και ξανά, μέχρι να «καθίσει» μέσα μας οριστικά.

Σαν σήμερα πριν δέκα ακριβώς χρόνια, το επικό «The Dark Knight» έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο.

______

Σημείωση: Το άρθρο αποτελεί προσφορά του συντάκτη (πηγή: FB-Προφίλ: Dimosthenis Christopoulos) για δημοσίευση. Το συνοδευτικό οπτικό υλικό του παρόντος άρθρου ενδέχεται να μην υπόκειται στην ίδια άδεια χρήσης που διέπει το κείμενο και τη δικτυακή πύλη.