Γράφει η Παναγιώτα Φατσέα:
Η Κίνα δίνει το παράδειγμα μιας ευέλικτης και κοινά ωφέλιμης συνεργασίας κράτους και αγροτών. Παρέχοντας τη δυνατότητα να προσαρμόσουν το θεσμικό πλαίσιο στις τοπικές ανάγκες, δόθηκε η δυνατότητα να αξιοποιηθεί αχρησιμοποίητη γη τόσο με περιβαλλοντικά όσο και με οικονομικά οφέλη. Το παρόν κείμενο δείχνει τα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης, αναδεικνύοντας πως οι κάτοικοι έχουν προσαρμοστεί στους κινδύνους και τις προοπτικές των δασών αυτών, καθώς και τις συνέπειες στα αγροτικά εισοδήματα και τα τοπία.
Το RFFP (Returning Farmland to Forest Program) στη Κίνα είναι ένα πρόγραμμα το οποίο χρηματοδοτεί και εκπαιδεύει αγρότες για την καλλιέργεια δασών σε πρώην αγροτικές περιοχές. Σκοπός του είναι η παροχή περιβαλλοντικών υπηρεσιών όπως ο έλεγχος της διάβρωσης του εδάφους, η δέσμευση του άνθρακα καθώς και η αναγέννηση της βιοποικιλότητας. Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε μετά τις μεγάλες πλημμύρες του 1998, οι οποίες αποδόθηκαν στην αυξημένη μεταφορά των ιζημάτων που προκλήθηκε από την υπερβολική αποψίλωση των δασών. Το RFFP δοκιμάστηκε πιλοτικά στις επαρχίες του Sichuan, Gansu και Shaanxi το 1999 και μέχρι το 2002 επεκτάθηκε σε συνολικά 25 επαρχίες.
Ο πυρήνας του προγράμματος είναι η αμειβόμενη φύτευση δέντρων από κατοίκους της υπαίθρου σε πρώην χωράφια και άλλες ακαλλιέργητες εκτάσεις. Οι τοπικές δασικές αρχές παρέχουν τους σπόρους και τη τεχνογνωσία για την φύτευση των δέντρων στις περιοχές αυτές. Οι δασωμένες περιοχές ορίζονται με βάση το σκοπό τους σε οικολογικά δάση, όπου ο πρωταρχικός τους σκοπός είναι η αποκατάσταση των περιβαλλοντικών λειτουργιών, και σε εμπορικά δάση, με σκοπό την παροχή εμπορικών προϊόντων και κέρδος εισοδήματος για τους συμμετέχοντες κατοίκους. Ενώ ο αρχικός σκοπός του RFFP ήταν να περιορίσει την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η εστίαση του μετατοπίστηκε προς την αγροτική ανάπτυξη και τη μείωση της φτώχειας.
Η αρχική εφαρμογή του προγράμματος συνάντησε προβλήματα όπως ο συμβιβασμός της προτεραιότητας της οικολογίας με τους κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους. Η δάσωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων σε οικολογικά δάση θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω περιορισμούς σε ήδη φτωχούς αγρότες, ενώ η εντατική καλλιέργεια μεγάλων περιοχών εμπορικών δασών θα έθετε σε κίνδυνο τους οικολογικούς στόχους. Ένα άλλο ζήτημα ήταν η επιλογή του είδους προς φύτευση. Για αυτό το λόγο, το πρόγραμμα προσαρμόστηκε έτσι ώστε να καλύπτει και οικολογικές και εμπορικές ανησυχίες μέσω των δασών διπλής λειτουργίας, δηλαδή δάση με πρωταρχικό στόχο την παροχή οικολογικών υπηρεσιών που παράγουν και εμπορική αξία.
Η μελέτη που έγινε σχετικά με την επιτυχία του προγράμματος απέδωσε ποικίλα αποτελέσματα, καθώς η επιτυχία του εξαρτάται από ένα μεγάλο αριθμό παραγόντων. Αντλώντας στοιχεία από τις περιπτώσεις σε Yunnan, Sichuan, και Hainan, η μελέτη εξετάζει τις διαδικασίες της κεντρικής πολιτικής λήψης αποφάσεων και την εφαρμογή σε τοπικό επίπεδο, μέσω των οποίων δάση διπλής λειτουργίας έχουν πολλαπλασιαστεί, δείχνοντας πως οι κάτοικοι της υπαίθρου έχουν ανταποκριθεί στους κινδύνους και τις υποσχέσεις των δασών διπλής λειτουργίας και στις συνέπειες για τα αγροτικά εισοδήματα και τα τοπία.
Πηγή:
Zinda et al. (2017), Dual-function forests in the returning farmland to forest program and the flexibility of environmental policy in China. Geoforum, 78: 119-132.
Διαθέσιμο από:
Συνολικά, υπάρχουν τέσσερις μηχανισμοί που εμπλέκονται στα αποτελέσματα των δασών διπλής λειτουργίας. Αρχικά οι τοπικοί φορείς, έχοντας διαφορετικούς περιορισμούς ανά περίπτωση λειτούργησαν με διαφορετικούς τρόπους στην εφαρμογή του. Η ευελιξία του RFFP σε συνδυασμό με τοπικούς περιορισμούς οδήγησε σε διαφορετικούς τρόπους χειρισμού σε τοπικό επίπεδο. Δεύτερον, η προώθηση που έγινε σε κάθε περιοχή προσδιόρισε σε μεγάλο βαθμό την υλοποίησή του. Τρίτον, η ποικιλομορφία των περιβαλλοντικών παραγόντων είχε ως αποτέλεσμα μια αντίστοιχη ποικιλομορφία στα δάση που σχηματίστηκαν, καθώς και την συνολική επίδραση τους. Τέλος, οι κάτοικοι εκμεταλλεύτηκαν την τοπική τους τεχνογνωσία και εμπειρία για να διαπραγματευτούν την εκάστοτε υλοποίηση και να αποφύγουν ενδεχόμενα ρίσκα και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που τους παρουσιάστηκαν. Σε κάθε περίπτωση, η αξιολόγηση των τελικών αποτελεσμάτων ως προς τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη διατήρηση του εδάφους και τη δέσμευση του άνθρακα εξαρτάται από το σημείο αναφοράς προς σύγκριση. Για παράδειγμα, η σύγκριση RFFP οπωρώνων με φυσικές καλλιέργειες οδηγεί σε καλύτερη διατήρηση του εδάφους, παρόλα αυτά η εικόνα είναι διαφορετική αν συγκριθούν RFFP οπωρώνες με φυσικά μεικτά δάση.
Συμπερασματικά, οι περιπτώσεις των δασών διπλής λειτουργίας αποδεικνύουν την ευελιξία της κρατικής προσπάθειας για την εξασφάλιση των περιβαλλοντικών αξιών, καθώς και το πως οι τοπικές απαντήσεις φορέων διαμορφώνουν συγκεκριμένα αποτελέσματα της πολιτικής. Η προσαρμογή της πολιτικής έχει αναμφισβήτητα επεκτείνει τις δυνατότητες για επιτυχή δεντροφύτευση υπό το RFFP, αλλά έχει επίσης θολώσει τις πραγματικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες του προγράμματος.
Πηγές εικόνων (επιμέλεια από ομάδα σύνταξης MyAegean): (Free_Photos), (RossGeller), (213852)
Αναφορά στον αρχικό δημιουργό - (Attribution) 
Διανομή του παράγωγου έργου με τους ίδιους όρους της αρχικής άδειας - (Share Alike) 
By 
