Κοινότητα - Πύλη - Περιοδικό Φοιτητών Πανεπιστημίου Αιγαίου -- Πρωτοβουλία MyAegean

Γράφει η Γεωργία-Αννα Μπιτζανάκη:

Οι διμερείς συζητήσεις περί των κόκκινων δανείων, της απελευθέρωσης των πλειστηριασμών, και της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, συμπίπτουν την πιο κρίσιμη στιγμή της ανθρωπιστικής κρίσης.

Μιας ανθρωπιστικής κρίσης που διαρθρώθηκε και σε μεταναστευτική.

«.. Και ήρθα.
Μελάνι ήταν ο κόσμος μες στο δρόμο μου
και κάθε τρομάρα μία φράση.
Δεν ήξερα πως ανάμεσά σας
υπήρχε μια γέφυρα αδελφοσύνης,
με βήματα από φωτιά και προφητεία.
Δεν ήξερα πως το πρόσωπό μου
ένα καράβι ήταν ταξιδεύοντας σε μία σπίθα.»

-- Ali Ahmad Said Esber *

Στις 26 Οκτωβρίου 2015 ο Λετονός πολιτικός Βάλντις Ντομπρόβσκις που κατέχει την αντιπροεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντάται με τον Έλληνα υπουργό οικονομίας, ανάπτυξης και τουρισμού Γιώργο Σταθάκη, με κύριο θέμα συζήτησης τους πόρους του ΕΣΠΑ, γεγονός που εάν συνυπολογιστεί με την προ ημερών επίσκεψη στην χώρα μας του Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ, οδηγεί σε ένα συμπέρασμα, φαίνεται πια ξεκάθαρα το διεθνές ενδιαφέρον για την κορύφωση του ζητήματος του ελληνικού χρέους. Οι διμερείς συζητήσεις περί των κόκκινων δανείων, της απελευθέρωσης των πλειστηριασμών, και της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, συμπίπτουν την πιο κρίσιμη στιγμή της ανθρωπιστικής κρίσης. Μιας ανθρωπιστικής κρίσης που διαρθρώθηκε και σε μεταναστευτική.

Η μακρά διάρκεια του πολέμου στη Συρία με το ενδεχόμενο ειρήνευσης να έχει μηδενική προοπτική, έχει ωθήσει χιλιάδες Σύριους πρόσφυγες προς αναζήτηση σωτηρίας στην (Δυτική –Βόρεια) Ευρώπη. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου της Ύπατης Αρμοστείας (Υ.Α.) του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Άντριαν Έντουαρτς, σε συνέντευξη Τύπου στη Γενεύη, μέχρι τον Σεπτέμβριο, πάνω από 4.000.000 Σύριοι πρόσφυγες βρίσκονται σε χώρες που συνορεύουν με τη Συρία, και έχουν υποβληθεί σχεδόν 429.000 αιτήσεις ασύλου από Σύριους στην Ευρώπη. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που ωθούν σε αυτό το τεράστιο «κύμα μετανάστευσης». Οι πρόσφυγες του Λιβάνου, -όπου εκεί οι Σύριοι πρόσφυγες αποτελούν πλέον το 30% του συνολικού πληθυσμού και η χώρα διαθέτει μια μακρά ιστορία εθνο-θρησκευτικών συγκρούσεων που καθιστά την οικονομία της εύθραυστη,- αναφέρουν ως αιτία για το αν θα μείνουν ή θα φύγουν το υψηλό κόστος ζωής. Το ίδιο ισχύει και για τους Αιγύπτιους οι οποίοι υποστηρίζουν ότι γίνεται ολοένα και δυσκολότερο να ανταποκριθούν στις βασικές τους ανάγκες. Παρόμοια αίτια και στην Ιορδανία που η περιορισμένη πρόσβαση σε νόμιμη απασχόληση αναφέρεται ως μία ξεχωριστή αιτία. Αυτό τους ωθεί στην παράτυπη απασχόληση, εκθέτοντας τον εαυτό τους σε κίνδυνο εκμετάλλευσης με δυσκολία να βιοποριστούν. Οι περιορισμένες ευκαιρίες εκπαίδευσης, οι οποίες αναφέρθηκαν ως πρόβλημα για τους πρόσφυγες της Ιορδανίας, της Αιγύπτου, του Λιβάνου και του Ιράκ. Η εκπαίδευση, των Σύριων παρεχόταν δωρεάν και υποχρεωτικά στην πατρίδα τους πριν από τον πόλεμο. Επιπλέον, οι επιδεινούμενες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στην εξορία έχουν καταστροφικές συνέπειες για την εκπαίδευσή τους. Αν και βασικοί, δεν είναι μόνο αυτοί οι λόγοι στο να φύγουν οι άνθρωποι αυτοί από τις πατρίδες τους. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, οι χρόνιες ελλείψεις χρηματοδότησης σε προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας για τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην περιοχή, όπως το τρέχον Περιφερειακό Σχέδιο για τους Πρόσφυγες και την Αποκατάσταση στη Συρία (Regional Refugee and Resilience Plan, 3RP) για το 2015 χρηματοδοτείται μόνο κατά 41%, κάτι που σημαίνει περικοπές στην επισιτιστική βοήθεια για χιλιάδες πρόσφυγες, ενώ όσοι την λαμβάνουν ακόμα θα πρέπει να επιβιώσουν με μόλις 0,45-0,50 δολάρια την ημέρα. Ξεχωριστό λόγο αποτελεί η μη ανανέωση της νόμιμης διαμονής όπως συμβαίνει στο Λίβανο, όπου οι νέοι κανονισμοί για τους πρόσφυγες από τη Συρία έχουν καταστήσει δυσκολότερη την πρόσβαση στο άσυλο, οπότε όλο και περισσότεροι Σύριοι διέρχονται μέσω του Λιβάνου προς την Τουρκία. Παράλληλα η ανανέωση της άδειας παραμονής για όσους πρόσφυγες βρίσκονται ήδη στη χώρα είναι 200 δολάρια ετησίως. Συν αυτό, καλούνται να υπογράψουν μια δήλωση σύμφωνα με την οποία δεν θα εργάζονται, και να υποβάλλουν επικυρωμένο συμφωνητικό μίσθωσης. Πολλοί πρόσφυγες φοβούνται ότι θα συλληφθούν και αισθάνονται ευάλωτοι καθώς έχει λήξει η θεώρηση της άδειας παραμονής τους. Ένας από τους παράγοντες μετανάστευσης αποτελεί η αίσθηση ανασφάλειας στο Ιράκ. Η πλειοψηφία των εκτοπισμένων Ιρακινών που κινούνταν έξω από το Ιράκ με τους οποίους μίλησε η Υ.Α., ανέφερε ότι ένιωθε ανασφάλεια στη χώρα.

Στις 25 Οκτωβρίου 2015 πραγματοποιήθηκε η λεγόμενη «μίνι» σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελούμενη από τους ηγέτες 10 κρατών που το ζήτημα αφορά άμεσα, Ελλάδα, Αυστρία, Βουλγαρία, Γερμανία, Κροατία, ΠΓΔΜ, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία. Σκοπός σύμφωνα με τα διεθνή μέσα, ήταν η εύρεση καλύτερου συντονισμού, ο αποτελεσματικότερος έλεγχος των συνόρων. Το γεγονός ότι η συνάντηση κορυφής αυτή απαρτιζόταν από κράτη τα οποία έχουν άμεση σύνδεση με την μεταναστευτική ροή υπαινισσόταν και την Τουρκία, η οποία έμεινε εκτός συνόδου. Η Τουρκία είναι σαφές ότι λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελεί συμμέτοχο στην μεταναστευτική εκκροή, παρ όλο που δεν έχει λάβει μέτρα από πλευράς της ώστε να περιοριστεί σημαντικά, ο αριθμός των εισερχόμενων μεταναστών στην Ευρώπη. Βεβαίως βοηθάει με «ανταλλάγματα» όπως λέγεται αφού σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η Τουρκία συμφώνησε να ανασπάσει τη ροή των προσφύγων προς την Ευρώπη, ενώ η ΕΕ συμφώνησε να αυξήσει τη χρηματοδότηση προς την Τουρκία, το ύψος της οποίας θα τεθεί υπό διαπραγμάτευση. Ένα ακόμα «αντάλλαγμα» είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας όσον αφορά την απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες, άσχετα αν η Τουρκία δεν αποτελεί επίσημο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότερη φύλαξη των συνόρων, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ σημείωσε πως θα ενισχυθεί περαιτέρω ο ρόλος της Frontex και θα είναι σε θέση να πραγματοποιεί απευθείας επιστροφές παράτυπων μεταναστών. Επιπλέον, ανέφερε ότι τα κράτη μέλη θα είναι έτοιμα να συνδράμουν με εκατοντάδες συνοριοφύλακες, έτσι ώστε να ενισχυθούν τα λεγόμενα hotspots σε Ελλάδα και Ιταλία. Τέλος, ο Ντ. Τουσκ ανέφερε πως οι 28 έκαναν μια πρώτη συζήτηση για την αναθεώρηση της συνθήκης του Δουβλίνου.

Όσον αφορά την Ελλάδα, αποφασίστηκε να αυξήσει τις θέσεις υποδοχής των προσφύγων σε 30.000 μέχρι το τέλος του 2015 ενώ υπάρχει πρόβλεψη για άλλες 20.000 θέσεις μέσω επιδότησης ενοικίου με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Αν και η Ελλάδα απέφυγε το αρχικό ενδεχόμενο της δημιουργίας «γκέτο» 50.000 ανθρώπων όπως ανέφερε και ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας, το τοπίο είναι θα έλεγε κανείς ομιχλώδες διότι είναι ασαφές στο επίσημο κείμενο, αν αυτοί οι άνθρωποι θα είναι επιλέξιμοι για συμμετοχή στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης καθώς δεν υπάρχει καθαρή αναφορά. Ωστόσο ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε από πλευράς του επισήμανε ότι οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες οφείλουν στους εταίρους τους να περιορίσουν την ροή των προσφύγων απαιτώντας μια δίκαιη κατανομή αιτούντων ασύλου στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου και προεδρεύων του Συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, Ζαν Άσελμπορν επεσήμανε πως πρέπει να δοθεί στην Ελλάδα βοήθεια, καθώς είναι αδύνατο γι’ αυτή να διαχειριστεί μόνη της τα ευρωπαϊκά σύνορα. Ο Ούγγρος Βικτόρ Ορμπάν επανέλαβε τη θέση της Ουγγαρίας, η οποία είναι να απομακρυνθεί η ΕΕ από «τις πολιτικές ανοιχτών συνόρων» που βάζουν σε κίνδυνο «τη συνθήκη Σένγκεν», ενώ αναφερόμενος στην Ελλάδα τόνισε πως πρέπει να υπάρξει κοινή φύλαξη των συνόρων. Ο Σλοβένος πρωθυπουργός, Μίρο Τσεράρ σημείωσε κατά την είσοδό του πως αναμένει από τη συνάντηση αυτή να βελτιωθεί η επικοινωνία με την Κροατία, κάτι που δε συνέβαινε μέχρι στιγμής και πως η γειτονική χώρα θα σταματήσει να ωθεί τις ροές στη Σλοβενία. Επίσης ανέφερε το ενδεχόμενο για την ύψωση φράχτη στα σύνορα με την Κροατία. Από πλευράς του, ο Κροάτης πρωθυπουργός, Ζόραν Μιλάνοβιτς, επεσήμανε πως η απαρχή του προβλήματος βρίσκεται στα σύνορα Ελλάδας και Τουρκίας και εκεί πρέπει να εστιαστεί η επίλυσή του. Ο Σέρβος πρωθυπουργός, Αλεξάνταρ Βουτσιτς προσερχόμενος, δήλωσε πως η Σερβία είναι έτοιμη να δεχτεί το ποσοστό προσφύγων που της αναλογεί, τονίζοντας πως η Σερβία δεν έχει την πρόθεση να χτίσει «τείχη και φράκτες», αλλά είναι εδώ για να αναζητήσει «μια συνολική λύση». Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας έχοντας επαφές με τον Σέρβο και τον Ρουμάνο ομόλογό του, δήλωσε ότι εάν δεν βρεθεί λύση μέσω της συνόδου της 25ης 10 δεν θα επιτρέψουν να μετατραπεί η περιοχή των Βαλκανίων σε περιοχή για εγκλωβισμένους πρόσφυγες. Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβανώφ εξαπέλυσε βολές προς την ελληνική πλευρά για έλλειμα συνεργασίας, λέγοντας: «Αναμένουμε πως η Ελλάδα θα συνεργαστεί όσον αφορά αυτή την ευρωπαϊκή κρίση και θα ανταλλάσσει στοιχεία που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, διότι υπάρχουν ημέρες που εισέρχονται στη χώρα μας μέχρι και 10.000 πρόσφυγες. Η επικοινωνία με την Ελλάδα είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ των υπουργείων, αλλά ούτε και μεταξύ κυβερνήσεων». Ένα συμπέρασμα που προκύπτει από αυτές τις δηλώσεις των προαναφερόμενων είναι κατά πόσο οι Βαλκάνιοι έχουν έρθει επιτέλους «πιο κοντά», καθώς το ζήτημα, θεωρητικά, χρήζει στο να πλησιάσουν ώστε να επιτευχθεί επιτυχής λύση.

Η αντιμετώπιση της συνεχούς ροής των προσφύγων είναι ένα ζήτημα που απαιτεί να υπάρξει μια δικλείδα προστασίας όσον αφορά την εξασφάλιση της ανθρώπινης αντιμετώπισης των ανθρώπων αυτών. Το 2015 άνθρωποι ταξιδεύουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης για να σωθούν από πόλεμο. Πολλοί από αυτούς ταξιδεύουν μακριά από τις κατεστραμμένες εστίες τους με πλαστικές λέμβους, ασφυκτικά γεμάτες, χωρίς σωσίβια, τις πιο πολλές φορές θύματα επιτήδειων που τους «φυγαδεύουν» έναντι χρημάτων, και το τραγικό αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπινων ψυχών να βουλιάζει στα νερά του Αιγαίου, στα νερά της χώρας μας, και ταυτόχρονα με τις υπάρξεις τους βουλιάζουν κι οι ελπίδες τους για σωτηρία, για επιβίωση...

* Απόσπασμα από το ποίημα "Καθρέφτης μιας ερώτησης" σε μετάφραση απο τα ισπανικά του Γ. Μίχου. Ο Ali Ahmad Said Esber είναι ο σημαντικότερος εν ζωή Σύριος ποιητής, γνωστός και με το ψευδώνυμο Adunis, απαγορευμένος ωστόσο στα περισσότερα αραβικά κράτη και στην ίδια τη χώρα του

______
Πηγές εικόνων (επιμέλεια & προσαρμογές από ομάδα σύνταξης MyAegean): (_rmt_), (US Navy), (robertsharp59), (mmagallan)