Γράφει ο Πάνος Δραμυτινός:
Σαν φοιτητής, έχεις αφήσει το σπίτι σου στα 18 για πρώτη φορά για να διεκδικήσεις την αυτονομία αν σπουδάσεις μακριά από το σπίτι σου, να ενταχθείς σε μια κοινότητα ανθρώπων με τους οποίους έχεις όμοιες φιλοδοξίες και να αποκτήσεις τα πρώτα εφόδια που προσφέρουν οι ακαδημαϊκές σπουδές. Σε συνοδεύει η προσδοκία των γονιών σου που είναι και οι κύριοι επενδυτές σε αυτό το εγχείρημα και η δική σου εσωτερική αφήγηση, ένα πολιτισμικό προϊόν που σε θέλει στο τέλος αυτής της θητείας, έτοιμο, μετά την αυτονομία να διεκδικήσεις και την αυτάρκεια.
Φτάνεις στο τρίτο έτος σπουδών το οποίο βρίσκεται μετά τη μέση της θητείας σου και σιγά αλλά αδιάψευστα, γεννιέται βιωματικά μέσα σου μια νέα εστία πίεσης. Την είχες πάντα σαν πληροφορία αλλά τώρα αρχίζεις να τη νιώθεις στο πετσί σου! Μετά τις σπουδές, πρέπει να εργαστείς! Λίγο μέσα από τις συζητήσεις με συμφοιτητές, λίγο μέσα από την παρατήρηση τους, λίγο μέσα από τις αναγνωριστικές ερωτήσεις των γονέων και λίγο μέσα από το φιλότιμο, αρχίζει η θεμελίωση ενός πλέγματος συναισθημάτων που κλιμακώνεται με την κατάκτηση του πτυχίου. Δεν είναι ένα απλό βήμα στη ζωή. Κλονίζει δυσβάστακτα τον άνθρωπο ο οποίος απουσία καθοδήγησης και υποστήριξης μένει μόνος αντιμέτωπος με την πραγματικότητα. Ας ονομάσουμε αυτή την κατάσταση «μετά-ακαδημαϊκό στρες».
Το εύρος και το βάθος αυτού του άγχους προφανώς διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και το αντικείμενο σπουδών που δεν εξασφαλίζει πάντοτε τις ίδιες ευκαιρίες. Το μετά-ακαδημαϊκό στρες όμως δεν περιορίζεται στην εξασφάλιση θέσης εργασίας αλλά περισσότερο επιδρά σε όλους τους τομείς της ζωής και δεν χρειάζεται κανείς να προσπαθήσει πολύ για να απαριθμήσει τις συνήθειες που βαίνουν προς δραστική μεταβολή.
Οι ερωτικές σχέσεις απειλούνται από τη συμβατότητα των στόχων των δύο ανθρώπων, οι φίλοι με τους οποίους ο άνθρωπος έχει αποκτήσει στενή επαφή, φεύγουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις ένας-ένας και οι τελευταίοι πονούν περισσότερο από όλους γιατί χάνουν τα μισά σημεία αναφοράς στον τόπο που έμαθαν να αποκαλούν ΅σπίτιΆ. Μένουν φύλακες αναμνήσεων ενός εγκαταλελειμμένου τόπου που χάνει την αίγλη του. Τα καταστήματα (στέκια) στον τόπο σπουδών, αλλάζουν ιδιοκτησία και χαρακτήρα. Η ελευθερία που υπήρχε γονική παροχή δεν δικαιολογείται πλέον και η ζωή πρέπει να συντηρηθεί με ιδίους πόρους, η ανεργία που έχει πιάσει κόκκινο πολλές φορές επιβάλλει την εξωτερική μετανάστευση που σημαίνει και τη δραστική απομάκρυνση από κάθε οικείο πλαίσιο αναφοράς. Η επαγγελματική αποκατάσταση πολλές φορές επιβάλλει αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες που στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να σημαίνει και την επιστροφή στην οικογένεια και όλες τις δυσκολίες της. Στρατός! Η συνειδητοποίηση πως δεν υπάρχει πια η ίδια επικοινωνία με τους παιδικούς φίλους και τις σχολικές παρέες. Αν αυτές οι λίγες συνθήκες δεν είναι αρκετές για να προκαλέσουν το άγχος σε έναν νέο άνθρωπο, υπάρχουν μύριες άλλες πιο εξειδικευμένες και επίπονες.
Κανονικά, και ειδικά στην Ελλάδα, ίσως θα ήταν χρήσιμο να παρέχεται ψυχολογική υποστήριξη από τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα ή κάποιον ανεξάρτητο φορέα. Γιατί στη ζωή, «υπάρχουν άνθρωποι που αντέχουν και υπάρχουν άνθρωποι που σπάνε!» (Γιάννης Σταθόπουλος - "Ασκήσεις Ισορροπίας"). Επειδή όμως δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε τέτοιες πολυτέλειες, εύχομαι η συνέχεια του άρθρου αυτού, να παρέχει ανακούφιση.
Αν θέλαμε να αναλύσουμε το μετά-ακαδημαϊκό στρες, είμαστε αναγκασμένοι να καταπιαστούμε με το θέμα του φόβου και ναι, υπάρχει ο κίνδυνος να καταλήξουμε σε ένα κείμενο ποτισμένο στους ψυχολογικούς όρους και τις θεωρίες. Ωστόσο μπορούμε να το προσεγγίσουμε και πιο ανθρώπινα. Το μετά-ακαδημαϊκό στρες γεννιέται από τον φόβο της αλλαγής και τον ετεροπροσδιορισμό μας. Την τάση μας δηλαδή να προσδιορίζουμε την ταυτότητά μας βάσει εξωτερικών σταθερών. Αλλαγές συμβαίνουν συνέχεια στη ζωή. Ίσως η ακαδημαϊκή θητεία να είναι μια από τις τελευταίες μεγάλες δικαιολογημένες περιόδους που κανείς απολαμβάνει τη σταθερότητα και την ελευθερία. Μετά ο έλεγχος και οι πρωτοβουλίες μεταφέρονται στον απόφοιτο. Αν ανατρέξει κανείς τις πρώτες ημέρες των σπουδών ή τις πρώτες ημέρες σε ένα καινούργιο σχολείο θα θυμηθεί πως εκείνες ήταν επίσης περίοδοι έντονου άγχους γιατί μας φέρνανε αντιμέτωπους με καινούργιες καταστάσεις και ανθρώπους με τους οποίους έπρεπε να προσαρμοστούμε. Ο άνθρωπος είναι ένα εξαιρετικά προσαρμοστικό ον και έχει μέσα του τα εργαλεία για να οικειοποιείται νέων καταστάσεων. Ο φόβος για το άγνωστο είναι προσωρινός και εκείνο που θα ακολουθήσει είναι μια νέα κατάσταση μέσα στην οποία θα δομηθεί ένα νέο πλαίσιο οικειότητας. Χρειάζεται θάρρος για να επιμείνει κανείς στη συνεχή αναζήτηση του επόμενου βήματος, στον οραματισμό μου θα δημιουργήσει καινούργιους στόχους, στην επαφή με τις επιθυμίες της καρδιάς που είναι και το …μεγάλο αφεντικό!
Αυτό φέρνει την κουβέντα στο θέμα του ετεροπροσδιορισμού. Στο γεγονός πως οι άνθρωποι πολλές φορές συνδέουν την υπαρξιακή τους αξία με εξωτερικές σταθερές. Δύο παραδείγματα ίσως μας βοηθήσουν περισσότερο. Κάθε πολιτισμός μας παρέχει μονοπάτια που αν επιλέξουμε θα χαρούμε τη σταθερότητα και τη συναισθηματική ασφάλεια ενός προδιαγεγραμμένου προορισμού. Στην Ελλάδα για παράδειγμα (και στις περισσότερες χώρες) η σταθερή δουλειά, η μόνιμη κατοικία, ο μόνιμος σύντροφος, η οικογένεια, τα παιδιά και η ιδιοκτησία αποτελούν ένα ευκρινή προορισμό με εγγυημένα οφέλη. Εκπλήσσεται όμως κανείς από την ικανότητα του ανθρώπου να βρίσκει την ευτυχία μακριά από αυτά τα μονοπάτια και η αλήθεια είναι πως η ζωή, τόσο απρόσμενη, πολύπτυχη και πολυδαίδαλη, πολλές φορές μας απομακρύνει από αυτά. Ο έρωτας, η υγεία, η επιτάχυνση της ανθρώπινης ιστορίας, ο πόλεμος, η επαφή που έχει ο καθένας με την καρδιά του και γενικότερα η ατομική του εξέλιξη είναι συχνότατα συνθήκες που φέρνουν όλους τους ανθρώπους αντιμέτωπους με μοναδικές καταστάσεις που εφόσον γίνονται αποδεκτές οδηγούν σε ένα άλλο είδος υπαρξιακής επάρκειας. Τον δρόμο της ταπεινής ευλάβειας και της ευγνωμοσύνης για τις λίγες απλές χαρές της ζωής. Μια γυναίκα χωρισμένη με δύο παιδιά, ένας άνθρωπος που ατύχημα τον οδήγησε σε αναπηρικό καρότσι, μια οικογένεια που έφτασε με βάρκα στην Ευρώπη από τη Συρία, ένα πρόβλημα εκ γενετής και τόσες άλλες τέτοιες συνθήκες είναι παντού γύρω μας κι όμως, δεν οδηγούν τους φορείς τους στη δυστυχία αλλά καταφέρνουν και βρίσκουν την ευτυχία και να την εμπνέουν και σε άλλους. Στην περίπτωση αυτών των ανθρώπων, η ευτυχία δεν στηρίζεται σε εξωτερικές σταθερές και σε δανεικά όνειρα αλλά σε εσωτερικές σταθερές. Στην αυτογνωσία, την ενεργητικότητα και την δράση απέναντι στη ζωή. Στην εσωτερική θέση και στάση. Σε μια ιδιόκτητη πηγή δύναμης και επιμονής.
Αν η ζωή είναι τέχνη, τότε θα ήταν χρήσιμο να ερευνούμε την τεχνική της μέσα από τις ζωές των ανθρώπων που την εξασκούν υπό αντίξοες συνθήκες που επιβάλλουν οι ίδιοι στον εαυτό τους ή τους επιβάλλονται από την αβεβαιότητα της ζωής. Μετά την ακαδημαϊκή θητεία ο φόβος είναι πολύς αλλά το ίδιο είναι και η ελευθερία. Από νωρίς, μπορεί κανείς να εντοπίζει πρότυπα ανθρώπων από τους οποίους να αντλεί συμβουλές και έμπνευση και να ακούει την καρδιά του έτσι ώστε όταν έρθει η στιγμή να βρίσκει το θάρρος να αφήνει πίσω του τη στείρα άνεση της ζωής προς όφελος των γόνιμων ονείρων που ορίζει ο ίδιος.
Κουράγιο φίλοι! Η ζωή παρακάτω είναι ωραία!
______
Πηγές εικόνων (επιμέλεια από ομάδα σύνταξης MyAegean): (annaelk), (estrattonbailey), (erikawittlieb)
Αναφορά στον αρχικό δημιουργό - (Attribution) 
Διανομή του παράγωγου έργου με τους ίδιους όρους της αρχικής άδειας - (Share Alike) 
By 
